नवरात्री, हिंदू धर्मातील एक महत्त्वपूर्ण सण, देवी मांकडून आशीर्वाद मिळविण्यासाठी भक्त नऊ दिवसांचा कठोर उपवास करतात. या उपवासात विशेषत: दिवसातून एकदा पाणी, फळे, मिठाई आणि सात्विक अन्न यांचा समावेश होतो. तुम्ही पहिल्यांदा उपवास करत असाल किंवा वर्षानुवर्षे करत असाल, उपवासाचे योग्य नियम समजून घेणे आवश्यक आहे.
नवरात्रीचे व्रत पाळण्यासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे
शुद्धता आणि स्वच्छता
उपवास करताना शरीर, मन आणि विचार यांची शुद्धता ठेवा. ब्रह्मचर्य व्रत पाळा, नकारात्मक विचार टाळा, खोटे बोलणे टाळा.
शांतता राखणे
उपवास करताना मन शांत ठेवा. दिवसभर देवीच्या नावाचा जप करा. कोणत्याही स्त्रीचा किंवा कन्याचा अपमान करणे टाळा. मुलांवर रागावू नका आणि मोठ्यांचा आदर करा. भांडणे आणि वाद टाळा.
आहारातील निर्बंध
जर तुम्ही उपवास करत नसाल तर धूम्रपान, दारू, गुटखा, पान मसाला, तंबाखू, लसूण, कांदा आणि मांस मासे टाळा. तसेच, हे पदार्थ घरी तयार करणे टाळा.
उपवासाचे शिष्टाचार
उपवास करताना दिवसभर खाणे पिणे टाळावे. व्रत काटेकोरपणे पाळावे.
सकाळचे विधी
जर तुम्ही उपवास करत असाल, तर सूर्योदयापूर्वी उठा, शुद्ध स्नान करा आणि देवीला फुले व बेलांनी हार घाला. पूजा साहित्याची व्यवस्था करून पूजा करावी.
नकारात्मक कृती टाळणे
उपवासाच्या काळात प्रवास करणे, भांडणे करणे, शिवीगाळ करणे, चुकीच्या गोष्टी करणे टाळावे.
जेव्हा उपवास करू नये
मासिक पाळी दरम्यान उपवास टाळा. ज्यांची तब्येत खराब आहे त्यांनीही उपवास करणे टाळावे. प्रवासात उपवास टाळा.
उपवास तोडणे
नऊ दिवसांचा उपवास मध्यभागी तोडू नये. एखादी गंभीर समस्या असल्यास, तुम्ही देवीची क्षमा मागून उपवास सोडू शकता. अन्यथा कन्यापूजनानंतर हवन व पारण करूनच व्रत उघडावे.
